Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (OCD)
Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (OCD) είναι μια αγχώδης διαταραχή που χαρακτηρίζεται από επίμονες, ανεπιθύμητες σκέψεις (ιδεοληψίες) και επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ή ψυχικές πράξεις (ψυχαναγκασμοί). Αυτές οι σκέψεις και οι συμπεριφορές είναι τόσο έντονες που παρεμβαίνουν στη καθημερινή ζωή του ατόμου και το κουράζουν. Οι ψυχαναγκασμοί συχνά αποτελούν μια προσπάθεια να μειωθεί βραχυπρόθεσμα το άγχος που προκαλούν οι ιδεοληψίες.
Τα άτομα με OCD αναγνωρίζουν ότι οι σκέψεις τους είναι παράλογες, αλλά αισθάνονται ανίκανα να σταματήσουν τις τελετουργίες. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τον υπερβολικό καθαρισμό για να αποφευχθεί μόλυνση ή τον επανειλημμένο έλεγχο πραγμάτων για να διασφαλιστεί ότι είναι ασφαλή. Αυτές οι συμπεριφορές γίνονται τελετουργίες που μπορεί να διαρκούν ώρες και να επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό την ποιότητα ζωής του ατόμου. Ακόμη, οι τελετουργίες μπορεί να είναι και εσωτερικές όπως η επανάληψη λέξεων, φράσεων ακόμα και αριθμών. Τέλος, τα άτομα καταφεύγουν και στο περιβάλλον τους με τη μορφή ερωτήσεων (σίγουρα έκλεισα το θερμοσίφωνα, σίγουρα δεν έχω κολλήσει ΗΙV?) προκειμένου να κερδίσουν ένα άμεσο και γρήγορο καθησυχασμό, ο οποίος ωστόσο έχει ημερομηνία λήξης.
Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας (OCPD)
Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας (OCPD) είναι μια διαταραχή προσωπικότητας που χαρακτηρίζεται από έναν επίμονο προσανατολισμό στη τάξη, την τελειότητα και τον έλεγχο. Σε αντίθεση με το OCD, οι συμπεριφορές και οι σκέψεις που σχετίζονται με την OCPD δεν αναγνωρίζονται ως παράλογες από το άτομο που τις έχει. Αντίθετα, τα άτομα με OCPD θεωρούν ότι η ανάγκη για τάξη και έλεγχο είναι δικαιολογημένη και φυσιολογική.
Οι άνθρωποι με OCPD συχνά έχουν δυσκολίες με την ευελιξία και την προσαρμοστικότητα. Μπορεί να είναι υπερβολικά αφοσιωμένοι στη δουλειά, με αποτέλεσμα να αγνοούν τις κοινωνικές σχέσεις. Η ανάγκη για τελειότητα μπορεί να είναι τόσο έντονη που καθυστερούν ή αποφεύγουν την ολοκλήρωση έργων από φόβο ότι δεν θα είναι τέλεια. Επίσης, τα άτομα με OCPD μπορεί να είναι αυστηρά με τους άλλους, απαιτώντας να ακολουθούν τις δικές τους προδιαγραφές τάξης και ελέγχου. Tέλος, πολλές φορές τα άτομα απαντούν – δεν ξέρω γιατί είμαι έτσι αλλά έτσι πρέπει να γίνουν τα πράγματα γιατί αυτός είναι ο σωστός τρόπος.
Κύριες Διαφορές
Αντίληψη των σκέψεων και συμπεριφορών:
- Στο OCD, το άτομο αναγνωρίζει ότι οι ιδεοληψίες και οι ψυχαναγκασμοί του είναι παράλογες και τους προκαλούν άγχος.
- Στην OCPD, το άτομο πιστεύει ότι ο τρόπος που σκέπτεται και πράττει είναι φυσιολογικός και δικαιολογημένος.
Σκοπός και αντίκτυπος:
- Οι συμπεριφορές στο OCD γίνονται για να μειωθεί το άγχος που προκαλούν οι ιδεοληψίες.
- Στην OCPD, οι συμπεριφορές προέρχονται από μια βαθιά ανάγκη για τάξη και έλεγχο και δεν αναγνωρίζονται ως πρόβλημα από το άτομο.
Ευκαμψία:
- Τα άτομα με OCD μπορούν να αναγνωρίσουν την παθολογική φύση των σκέψεων και συμπεριφορών τους και συχνά επιδιώκουν θεραπεία με σκοπό να απαλλαγούν.
- Τα άτομα με OCPD σπάνια βλέπουν την ανάγκη για αλλαγή στη συμπεριφορά τους και συνήθως δεν αναζητούν θεραπεία, εκτός αν οι διαπροσωπικές σχέσεις τους είναι σοβαρά διαταραγμένες. Να σημειωθεί ότι δεν μπορούν να αντιληφθούν εύκολα τη ακαμψία των σκέψεων τους και θεωρούν το περιβάλλον τους λανθασμένο ή και χαοτικό.
Επίκεντρο:
- Το OCD επικεντρώνεται σε συγκεκριμένες ιδεοληψίες και ψυχαναγκασμούς.
- Η OCPD χαρακτηρίζεται από μια γενικότερη προσέγγιση στη ζωή που εστιάζει στη τάξη, τον έλεγχο και την τελειότητα σε ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων και σχέσεων. Είναι η ταυτότητα του ατόμου που δύσκολα θα την αποχωριστεί.
Συμπέρασμα
Ενώ το OCD και το OCPD μοιράζονται κάποια κοινά χαρακτηριστικά, όπως η έμφαση στην τάξη και τον έλεγχο, οι διαφορές τους είναι σημαντικές και επηρεάζουν διαφορετικά τη ζωή του ατόμου. Η κατανόηση αυτών των διαφορών είναι κρίσιμη για τη σωστή διάγνωση και φυσικά με την κατάλληλη βοήθεια και θεραπεία βελτιώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ατόμων.
Επιμέλεια άρθρου:
Φρόσω Φωτεινάκη
Συμβουλευτική Ψυχολόγος & Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια
Συγγραφή άρθρου:
Άννα Βαΐτση
Ψυχολόγος (MSc)
Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεύτρια
Βιβλιογραφία
- American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
- Frost, R. O., & Steketee, G. (2002). Cognitive Approaches to Obsessions and Compulsions: Theory, Assessment, and Treatment. Amsterdam: Pergamon.
- Gillihan, S. J., Williams, M. T., Malcoun, M. E., Yadin, E., & Foa, E. B. (2012). Treating Obsessive-Compulsive Disorder: A Cognitive-Behavioral Therapy Approach. New York: Routledge.
- Sookman, D., & Steketee, G. (2010). Specialized Cognitive Behavior Therapy for Obsessive Compulsive Disorder: An Expert Clinician Guidebook. New York: Routledge.
- Penzel, F. (2000). Obsessive-Compulsive Disorders: A Complete Guide to Getting Well and Staying Well. New York: Oxford University Press.