Η αναβλητικότητα μπορεί να εμφανιστεί απέναντι σε διάφορα θέματα: απέναντι σε θέματα εργασίας, οικονομικών υποχρεώσεων, σπουδών, κοινωνικών και συντροφικών σχέσεων, λήψης αποφάσεων, και επίλυσης προβλημάτων.
Γιατί να είμαστε αναβλητικοί;
Είμαστε αναβλητικοί γιατί αυτό μας ηρεμεί. Αν κάθε φορά που σκεφτόμαστε όλα αυτά που έχουμε να κάνουμε νιώθουμε άγχος, με την αναβολή τους, το άγχος μας μειώνεται. Με αυτόν τον τρόπο, η αναβλητικότητα γίνεται το αγχολυτικό μας. Τα προβλήματα όμως παραμένουν εκεί, μας περιμένουν και γίνονται ακόμα περισσότερα. Επομένως δεν νικάμε το άγχος μακροπρόθεσμα.
Πολλές φορές, η τελειοθηρία είναι η άλλη πλευρά του νομίσματος. Μπορεί να έχουμε στο μυαλό μας μια τέλεια εικόνα για αυτό που θέλουμε να κάνουμε, να έχουμε υψηλές προσδοκίες με αποτέλεσμα να μας φαίνονται όλα ένα βουνό από το οποίο θέλουμε να τρέξουμε μακριά.
Άλλες σκέψεις που μπορεί να κάνουν κάποιον αναβλητικό είναι σκέψεις όπως “είμαι πολύ κουρασμένος για να το κάνω τώρα αυτό”, “θα ξεκινήσω όταν ο δείκτης του ρολογιού πάει και τέταρτο, θα ξεκινήσω όταν έχω τελειώσει όλες τις δουλειές του σπιτιού, θα ξεκινήσω όταν ευθυγραμμιστούν οι πλανήτες…”, “έχει τόσο ωραία μέρα σήμερα, είναι κρίμα να κάτσω να κάνω δουλειές, καλύτερα να πάω βόλτα”, “πρέπει να έχω όρεξη για να ξεκινήσω”, “δεν έχω ακόμα αυτά που χρειάζομαι”, “θα το κάνω αύριο”, “έχω χρόνο”, “δεν είμαι ικανός για αυτό”. Το μόνο που καταφέρνουν αυτές οι σκέψεις είναι να μας βυθίζουν περισσότερο στην αναβλητικότητα και να μας εμποδίζουν από το να ξεκινήσουμε.
Τι μπορείς να κάνεις λοιπόν για να καταπολεμήσεις την αναβλητικότητα;
- Κάνε μια λίστα με αυτά που πρέπει να κάνεις και τα αναβάλεις. Σημείωσε ποια από αυτά έχουν μεγαλύτερη προτεραιότητα.
- Μεταμόρφωσε αυτό που πρέπει να κάνεις σε στόχους και έπειτα σπάσε τον κάθε στόχο σε μικρά κομμάτια. Για παράδειγμα, αντί να σκεφτείς έχω να κάνω μια εργασία, δημιούργησε στόχους (να βρω άρθρα, να γράψω το κεφάλαιο 1, το κεφάλαιο 2, κτλ) και υποστόχους (να βρω άρθρα: μπαίνω στη μηχανή αναζήτησης και κατεβάζω δέκα άρθρα για αυτή την ενότητα, διαβάζω τρία άρθρα κτλ).
- Διώξε οτιδήποτε σου αποσπά την προσοχή: κλείσε το κινητό σου (ακόμα και στη ρύθμιση της σίγασης μπορεί να σου αποσπά την προσοχή), άδειασε το γραφείο σου από τα πολλά πράγματα και κράτησε μόνο τα απαραίτητα, μην μπαίνεις σε ιστοσελίδες που μπορεί να σου αποσπάσουν την προσοχή.
- Βάλε ένα χαρτάκι ή αυτοκόλλητο λίγο πιο πέρα από το τετράδιο ή τον υπολογιστή σου. Αν το κοιτάξεις όσο εργάζεσαι, σημαίνει ότι έχεις αποσυντονιστεί και πρέπει να επανέλθεις σε αυτό που κάνεις.
- Ο κανόνας του δεκάλεπτου: ξεκίνα να κάνεις κάτι μόνο για δέκα λεπτά και μετά σταμάτα. Έπειτα, μπορείς να αυξάνεις σταδιακά το χρονικό διάστημα που θα ασχολείσαι με αυτό που αναβάλεις.
- Πειραματίσου: πριν ξεκινήσεις βαθμολόγησε από το 0 μέχρι το 10 πόσο κουρασμένος είσαι, ξεκίνα αυτό που πρέπει να κάνεις και ασχολήσου με αυτό για δέκα λεπτά. Στη συνέχεια βαθμολόγησε πάλι την κούραση σου. Μπορεί να δεις ότι μπορείς να ολοκληρώσεις κάτι, ακόμα και να νιώσεις περισσότερη ενέργεια.
- Ανακάλυψε ποιο διάστημα της ημέρας είσαι περισσότερο παραγωγικός και έχεις περισσότερη ενέργεια ώστε να το χρησιμοποιήσεις υπέρ σου.
- Προγραμμάτισε διαλείμματα!
- Ξεκίνα. Είναι περισσότερο σημαντικό να παράγεις κάτι ανεξάρτητα από το πόσο καλό θα είναι. Η καλύτερη ώρα είναι τώρα!
- Επιβράβευσε τον εαυτό σου αφού ολοκληρώσεις κάτι, το αξίζεις!
Μερικές φορές μπορεί να χρειαστεί να αναρωτηθούμε και τα παρακάτω: γιατί πρέπει να το κάνω αυτό; είναι κάτι που θέλω εγώ ή κάποιος άλλος; είναι δική μου επιθυμία; γιατί αναβάλω; τι είναι αυτό που φοβάμαι; φοβάμαι ότι θα αποτύχω; φοβάμαι τις συνέπειες της απόφασης μου; μήπως φοβάμαι ότι δεν θα μπορώ να τις διαχειριστώ;
Επιμέλεια κειμένου:
Γεωργία Βασσάλου,
Ψυχολόγος, ΜSc
Γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία
Βιβλιογραφία: https://www.cci.health.wa.gov.au/Resources/Looking-After-Yourself/Procrastination.