Αυτή η φράση είναι συνηθισμένη για παιδιά ηλικίας 3 έως 7 ετών, καθώς αρχίζουν να κατανοούν την έννοια του θανάτου αλλά δυσκολεύονται να αντιληφθούν τη μονιμότητά του.
Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά γύρω στην ηλικία των 3 ετών, αρχίζουν να παρατηρούν και να κάνουν ερωτήσεις για τους κύκλους της ζωής, όπως γιατί πεθαίνουν τα φυτά ή τα ζώα. Από την ηλικία των 4 έως 5 ετών, μπορεί να αρχίσουν να συνδέουν αυτή την έννοια με τους ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων των αγαπημένων τους προσώπων, αν και δεν κατανοούν πλήρως τη μονιμότητά του.
Πολλά παιδιά αυτής της ηλικίας μπορεί να πιστεύουν ότι ο θάνατος είναι προσωρινός ή αναστρέψιμος, όπως σε παραμύθια ή ταινίες, όπου ένας χαρακτήρας «επιστρέφει» στη ζωή. Ενδέχεται να θεωρούν ότι κάποιος που έχει πεθάνει μπορεί να ξαναέρθει, να μιλήσει ή να συμμετέχει στις ζωές τους με κάποιο τρόπο.
Αυτές οι σκέψεις αποτελούν ένα φυσιολογικό μέρος της γνωστικής και συναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού και αντικατοπτρίζουν συχνά τον ισχυρό συναισθηματικό δεσμό του που έχει με τους γονείς του.
Όταν ένα μικρό παιδί εκφράζει αυτόν τον φόβο, αποτελεί μια ευκαιρία για τους γονείς να ενισχύσουν τη σχέση τους και να του προσφέρουν ασφάλεια και κατανόηση. Μια ζεστή και γεμάτη ενσυναίσθηση συζήτηση μπορεί να βοηθήσει το παιδί να διαχειριστεί τους φόβους του και να αισθανθεί ότι δεν είναι μόνο του με τις ανησυχίες του.
Είναι σημαντικό ο γονιός να απαντήσει με τρόπο καθησυχαστικό, δείχνοντας ότι είναι φυσιολογικό να έχει τέτοιες σκέψεις και ότι μπορεί πάντα να μοιράζεται ό,τι τον απασχολεί.
Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί νιώθει μεγαλύτερη ασφάλεια, ενώ παράλληλα μαθαίνει σταδιακά να κατανοεί τον κύκλο της ζωής με έναν τρόπο που ταιριάζει στην ηλικία και στο επίπεδο κατανόησής του.
Αναγνωρίστε το συναίσθημα του.
Ξεκινήστε δείχνοντας στο παιδί ότι καταλαβαίνετε πώς νιώθει.
Τέτοιες δηλώσεις συνήθως δείχνουν την αγάπη του για εσάς αλλά και τον φόβο του μήπως σας χάσει.
Όταν αναγνωρίζετε τα συναισθήματά του, το βοηθάτε να αισθανθεί ότι το καταλαβαίνετε και ότι είστε δίπλα του. «Σε ευχαριστώ που μου το λες αυτό. Σημαίνει ότι με αγαπάς πολύ, και αυτό με κάνει να νιώθω πολύ τυχερή.»
Καθησυχάστε το.
Το μικρό σας παιδί χρειάζεται να νιώθει ασφάλεια και να ξέρει οτι είστε κοντά του.
Μιλήστε του με απλά λόγια, κατάλληλα για την ηλικία του και δώστε του καθησυχασμό αποφεύγοντας ωστόσο υποσχέσεις που δεν μπορείτε να τηρήσετε.
«Είμαι εδώ για σένα και θα είμαι για πολύ, πολύ καιρό. Είμαι καλά, οπότε δεν χρειάζεται να ανησυχείς.»
Κανονικοποιήστε το θέμα.
Βοηθήστε το να καταλάβει ότι τέτοιες σκέψεις είναι φυσιολογικές.
«Είναι φυσιολογικό να σκέφτεσαι τέτοια πράγματα καμιά φορά. Όλοι αναρωτιόμαστε για τη ζωή και τον θάνατο.»
Χρησιμοποιήστε κατανοητό λεξιλόγιο
Απαντήστε με τρόπο κατανοητό για την ηλικία του, χωρίς περιττές ή περίπλοκες λεπτομέρειες.
«Όλοι πεθαίνουν κάποια στιγμή, αλλά αυτό συμβαίνει συνήθως όταν είναι πολύ μεγάλοι.»
Ενθαρρύνετε τον διάλογο.
Ρωτήστε διακριτικά τι το έκανε να σκεφτεί κάτι τέτοιο. Πολλές φορές τα παιδιά επηρεάζονται από αυτά που βλέπουν ή ακούν.
«Τι σε έκανε να το σκεφτείς αυτό σήμερα;»
Χρησιμοποιείστε ιστορίες και παραδείγματα.
Πείτε του για τους κύκλους της φύσης, όπως οι εποχές ή τα φυτά, ώστε να κατανοήσει καλύτερα τη ζωή και τον θάνατο. Βιβλία με κατάλληλο περιεχόμενο μπορούν επίσης να βοηθήσουν.
Φροντίστε την δική σας αυτορρύθμιση!
Ο ήρεμος τόνος της φωνής σας και η σταθερή στάση σας θα του δώσουν ασφάλεια. Αποφύγετε να δείξετε δική σας δυσφορία ή φόβο.
Τέλος, είναι σημαντικό να διατηρούμε μια ανοιχτή και διαθέσιμη στάση για διάλογο, ώστε το παιδί να νιώθει ότι μπορεί να μοιραστεί τις σκέψεις και τους φόβους του ανά πάσα στιγμή. Θέματα όπως η ζωή και ο θάνατος συχνά απασχολούν τα παιδιά ξανά καθώς μεγαλώνουν, και η διαβεβαίωση ότι είστε εκεί για να τα ακούσετε τα βοηθά να αισθανθούν ασφάλεια.
«Αν ποτέ θέλεις να το συζητήσουμε ξανά, να ξέρεις ότι είμαι εδώ για σένα.»
Επιμέλεια άρθρου:
Φρόσω Φωτεινάκη
Συμβουλευτική Ψυχολόγος & Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια
Συγγραφή άρθρου:
Νατάσα Μιχαίλοβιτς
Κλινική Κοινωνική Λειτουργός & Ψυχοθεραπεύτρια