Ο Άγιος Βασίλης αποτελεί μια οικεία, ζεστή και γενναιόδωρη φιγούρα για μικρούς και για μεγάλους. Συνήθως περιγράφεται σαν ένα πρόσωπο θαλπωρής και αγάπης που συνόδευσε την ιστορία του μεγαλώματός μας, ακούγοντας τις παιδικές επιθυμίες και προσφέροντας δώρα που μοίραζαν χαμόγελα στα πρόσωπα των παιδιών. Τα περισσότερα παιδιά συνδέονται συναισθηματικά με τη φιγούρα του Άγιου Βασίλη, ενώ κάποια τη διατηρούν ζωντανή ακόμα και όταν αντιλαμβάνονται πως πρόκειται για ένα πρόσωπο της φαντασίας.
Στην προσχολική ηλικία (μέχρι τα 6 έτη), τα παιδιά είναι παιδοκεντρικά, με άλλα λόγια βλέπουν τον κόσμο μέσα από τα δικά τους μάτια και δεν μπορούν εύκολα να αντιληφθούν και να κατανοήσουν την οπτική των άλλων. Παράλληλα, η σκέψη τους είναι συγκεκριμένη, άμεσα συνδεδεμένη με ό,τι μπορούν τα ίδια να δουν, να αγγίξουν, να ακούσουν και να βιώσουν, με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται στην επεξεργασία αφηρημένων εννοιών και πολύπλοκων ζητημάτων. Επιπροσθέτως, τα παιδιά αυτής της ηλικίας εστιάζουν στην εικόνα και όχι στην ουσία βγάζοντας συμπεράσματα χωρίς να εξετάζουν τα δεδομένα. Δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν λογικές συνδέσεις, ενώ φαίνεται να λειτουργούν περισσότερο διαισθητικά, με τη φαντασία, το συναίσθημα και την παρόρμηση. Στις ηλικίες αυτές αναμένεται ένα παιδί να πιστεύει στον Άγιο Βασίλη χωρίς να αναζητά περαιτέρω διευκρινήσεις για την ύπαρξή του.
Στη σχολική ηλικία, ο παιδοκεντρισμός αρχίζει σιγά σιγά να αποδομείται και η πραγματικότητα του παιδιού εμπλουτίζεται με τους κοινωνικούς κανόνες, τις προθέσεις και τα συναισθήματα των άλλων. Σταδιακά αρχίζουν να κατακτούν τις αφηρημένες έννοιες, να κάνουν λογικές συνδέσεις με συγκεκριμένα παραδείγματα, να ταξινομούν, να συγκρίνουν και να συμπεριλαμβάνουν επιπλέον παραμέτρους στην επίλυση προβλημάτων της καθημερινής ζωής. Η σκέψη τους γίνεται πιο γειωμένη και ρεαλιστική, βασισμένη σε αιτίες και αποτελέσματα. Συνεπώς, στην ηλικία αυτή τα παιδιά αρχίζουν να ρωτούν για την ύπαρξη του Άγιου Βασίλη.
Είναι χρήσιμο οι γονείς να θυμούνται πως τα παιδιά δεν ρωτούν πράγματα για τα οποία δεν είναι έτοιμα να λάβουν τις απαντήσεις και να απαντούν με ειλικρίνεια και αυθεντικότητα στα ερωτήματα που εκείνα τους θέτουν. Σύμφωνα με έρευνες τα παιδιά σταματούν να πιστεύουν στην ανθρώπινη υπόσταση του Άγιου Βασίλη γύρω στα 8 τους έτη, επειδή είδαν τους γονείς να φέρνουν τα δώρα, έμαθαν από κάποιον συμμαθητή ή το διαδίκτυο πως δεν υπάρχει ή με την ανάπτυξη της λογικής σκέψης, η όλη ιστορία δεν τους κάνει νόημα πια.
Πώς μπορεί ένας γονιός να πλαισιώσει την ιστορία περί Άγιου Βασίλη με συνέπεια και αλήθεια διατηρώντας παράλληλα τη μαγεία των Χριστουγέννων;
- Ο Άγιος Βασίλης θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως ένα σύμβολο της αγάπης, της προσφοράς, της ανιδιοτέλειας και της αλληλεγγύης. Μιλήστε στα παιδιά για τη «μαγεία», μια μαγεία που βρίσκεται καθημερινά σε πολλά, απλά και μικρά πράγματα γύρω μας, πράγματα που φέρνουν τη χαρά, την ελπίδα και την αισιοδοξία, πράγματα που γεμίζουν την ψυχή και συνδέουν με τα αγαπημένα πρόσωπα, ένα από αυτά είναι και ο Άγιος Βασίλης. Ανάλογα με την ηλικία, τη συναισθηματική ωριμότητα και την ετοιμότητα του κάθε παιδιού αλλά και του γονέα η ιστορία προσαρμόζεται επισημαίνοντας τη συμβολική αξία έναντι της ανθρώπινης υπόστασης του Άγιου Βασίλη.
- Διατηρείστε τα τελετουργικά για τον Άγιο Βασίλη καθώς παρέχουν ένα αίσθημα θαλπωρής και σταθερότητας. Προσκαλέστε τα παιδιά, αν φυσικά το επιθυμούν, να του γράψουν ένα γράμμα για τα όνειρα και τις επιθυμίες τους και να του προσφέρουν κι εκείνα κάτι, όπως μια ζωγραφιά ή κάποιο κέρασμα (μπισκότα και γάλα). Παράλληλα, ενισχύστε το αίσθημα της προσφοράς, της φροντίδας και της γενναιοδωρίας που ο Άγιος Βασίλης συμβολίζει, προσφέροντας εθελοντική στήριξη σε φορείς, δωρίζοντας παιχνίδια, ρούχα και αντικείμενα της οικογένειας που δεν χρησιμοποιούνται πια, κατασκευάζοντας χειροποίητα δώρα για φίλους και γνωστούς και οργανώνοντας βραδιές κερασμάτων ψήνοντας χριστουγεννιάτικες λιχουδιές. Με τον τρόπο αυτό ενεργοποιείτε τη φαντασία και τη δημιουργικότητα των παιδιών δημιουργώντας ταυτόχρονα αναμνήσεις και στιγμές σύνδεσης για όλη την οικογένεια.
- Συζητήστε για την οπτική των άλλων. Πείτε στα παιδιά ότι κάθε οικογένεια διαχειρίζεται μόνη της το πώς θα επικοινωνήσει στα παιδιά της την ιστορία του Άγιου Βασίλη και αυτό είναι απόλυτα αποδεκτό και σεβαστό. Κάποιες οικογένειες επιλέγουν να τον παρουσιάζουν ως ένα υπαρκτό πρόσωπο, άλλες σαν ένα μύθο και άλλες σαν ένα σύμβολο. Όλες οι ιστορίες για τον Άγιο Βασίλη χωρούν.
- Δώστε έμφαση στις βαθύτερες αξίες της προσφοράς, της ανιδιοτέλειας και της αλληλεγγύης κάνοντας λόγο για το συμβολικό νόημα των δώρων. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό τα δώρα να μη συνδέονται από τους γονείς με συγκεκριμένες «καλές» συμπεριφορές ούτε να προσφέρονται ως ανταλλάγματα και δωροδοκίες. Όλοι δικαιούνται δώρα ανεξαρτήτως εισοδήματος και διαγωγής. Επίσης, είναι όμορφο να ενθαρρύνεται η ανταλλαγή δώρων είτε ανάμεσα σε φίλους, είτε ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας και το παιδί να ενισχύεται στο να προσφέρει αμοιβαία γενναιόδωρα κι εκείνο στους αγαπημένους του.
- Συντονιστείτε με το παιδί, με τα συναισθήματα και τις προσδοκίες του γύρω από την ύπαρξη του Άγιου Βασίλη. Υπάρχουν παιδιά που βιώνουν θλίψη, απογοήτευση, ματαίωση και θυμό όταν καταρρέει το εν λόγω αφήγημα. Είναι σημαντικό οι γονείς να δώσουν τον χώρο και τον χρόνο που χρειάζεται, έτσι ώστε σε ένα ασφαλές πλαίσιο τα παιδιά να μπορέσουν να εκφράσουν και να ρυθμίσουν τα συναισθήματά μας. Οι γονείς εισάγουν την πληροφορία του Άγιου Βασίλη ως ένα σύμβολο αγάπης και προσφοράς σεβόμενοι πάντα τα όρια και τις μοναδικές ανάγκες των παιδιών.
Ολοκληρώνοντας, βαθύτερος στόχος των Χριστουγεννιάτικων γιορτών είναι να μπορέσουμε με αυθεντικότητα και ειλικρίνεια να απολαύσουμε, να μοιραστούμε, να προσφέρουμε, να φροντίσουμε και να συνδιαμορφώσουμε αναμνήσεις ζωής. Αυτό αντικατοπτρίζει και την αληθινή μαγεία της ίδιας της ζωής, την ανάδειξη της χαράς, της ελπίδας και της γενναιοδωρίας μέσα από απλές, μικρές αλλά γεμάτες νόημα στιγμές.
Βιβλιογραφία
Happily Family. (n.d.). How to tell kids the truth about Santa. Retrieved December 5, 2025, from https://www.happilyfamily.com/how-to-tell-kids-the-truth-about-santa/.
Επιμέλεια άρθρου:
Φρόσω Φωτεινάκη
Συμβουλευτική Ψυχολόγος & Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια
Συγγραφή άρθρου:
Ελένη Πρωτόπαπα
Ψυχολόγος & Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια