Προτάσεις βιβλίων, ταινιών και τραγουδιών
απο την θεραπευτική μας ομάδα!
Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας αποτέλεσε το έναυσμα για να ξεχωρίσει η θεραπευτική ομάδα του γραφείου μας βιβλία, ταινίες και τραγούδια που έχουν μιλήσει στη δική τους ψυχή. Η μέρα αυτή υπήρξε ημέρα ευαισθητοποίησης, αφύπνισης και επαναπροσέγγισης του εαυτού μας. Ο χώρος της τέχνης αναδεικνύεται ένα πολύτιμο πεδίο που μπορούμε να αξιοποιήσουμε για να μας εμπλουτίσει συναισθηματικά και υπαρξιακά. Η τέχνη γεμίζει, διακινεί και συγκινεί, εμπνέει και εμπνέεται από τον ανθρώπινο ψυχισμό.
Εναρμονισμένο με αυτή τη σκέψη είναι και το τρέχον πιλοτικό πρόγραμμα πολιτιστικής συνταγογράφησης του Υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο στοχεύει στην αξιοποίηση της ερευνητικά αποδεδειγμένης θεραπευτικής λειτουργίας της τέχνης στην ψυχική υγεία.
Στο παρακάτω μοίρασμά μας, θα βρεις και όσα έχουν αγγίξει την δική μου ψυχή. Η τέχνη μας θεραπεύει, και εύχομαι να βρεις αυτό το ταξίδιου στο οποίο σε προσκαλούμε συναρπαστικό (όπως το βρήκαμε και εμείς!).
ΒΙΒΛΙΑ
Γιατί όταν ανοίγουμε ένα βιβλίο,
ανοίγουμε κι ένα παράθυρο προς τον εαυτό.
«Οι φυλακές της παιδικής μας ηλικίας» – Alice Miller
Πρόκειται για ένα βιβλίο που μιλά για το αναπόφευκτο τραύμα της παιδικής ηλικίας, εκεί όπου η ανημπόρια και η ανάγκη για φροντίδα συναντούν τα όρια της γονεϊκής αντίληψης.
Μέσα από μια τρυφερή και διεισδυτική ματιά, η συγγραφέας περιγράφει πως οι γονείς, όσο κι αν υπήρξαν κάποτε παιδιά, δεν μπορούν πάντα να δουν τον κόσμο όπως τον βιώνει το παιδί τους.
«Κρυμμένη Ψυχική Ομορφιά» – Δημήτρης Καραγιάννης
Όταν κάποιος τολμήσει να αγγίξει τις πιο σκοτεινές πλευρές του εαυτού του, την ίδια στιγμή αναβλύζει μια πηγαία ομορφιά.
Αυτό το άγγιγμα γεννιέται μέσα από τη δύναμη της σχέσης που θεραπεύει. Μέσα από το αυθεντικό «σχετίζεσθαι» που δεν συγκαλύπτει, αλλά αναδεικνύει την ολότητα του προσώπου.
Και που τελικά μας κάνει να συνειδητοποιούμε πως η πραγματική ίαση που όλοι προσδοκούμε για τους εαυτούς μας, κρύβεται μέσα σε αυτό το αέναο ταξίδι επεξεργασίας και προσωπικής αναζήτησης.
«Ναι» – Μαργαρίτα Καραπάνου
Το βιβλίο αυτό με συγκλόνισε καθώς η ωμότητα και η αυθεντικότητα με την οποία η συγγραφέας και ηρωίδα περιγράφει τη ζωή και την ψυχική της διαδρομή σε κάνουν να βυθίζεσαι στον εσωτερικό της κόσμο.
Η ηρωίδα, που πάσχει από διπολική διαταραχή, δεν ωραιοποιεί τίποτα· όλα παρουσιάζονται με ωμότητα και αλήθεια.
Καθώς το διάβαζα, ένιωσα βαθιά συμπόνια για αυτή τη γυναίκα, που πονά και προσπαθεί να βρει τον εαυτό της, ενώ βιώνει έντονες ψυχικές και συναισθηματικές διακυμάνσεις. Είναι ένα βιβλίο που δύσκολα το ξεχνάς, γιατί σου αφήνει την αίσθηση ότι έχεις γνωρίσει έναν αληθινό άνθρωπο.
«Οικογενειακά μυστικά» – Serge Tisseron
Ένα βιβλίο που φωτίζει τις αόρατες πληγές που αφήνει η σιωπή μέσα στην οικογένεια. Αναδεικνύει πως τα παιδιά μεγαλώνουν μέσα σε λόγια, στάσεις και μυστικά των ενηλίκων που δεν μπορούν να κατανοήσουν, πως η απόκρυψη και η «διαρροή» των οικογενειακών μυστικών δημιουργούν σύγχυση και ένα σιωπηλό συναισθηματικό βάρος, και πώς το τραύμα μιας γενιάς μπορεί, να μεταβιβαστεί στην επόμενη — ακόμη και στη μεθεπόμενη γενιά.
«Η ζωή παίζει μαζί μου» – David Grossman
Ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα για το διαγενεακό τραύμα, το τραύμα που σιωπηλά και ασυνείδητα μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά, συνδιαμορφώνοντας τις ζωές και τις σχέσεις. Ο Grossman φωτίζει τη μητρική πληγή και την αγάπη, τις εσωτερικές φωνές των γυναικών που κουβαλάμε μέσα μας, τον βαθύ ψυχικό πόνο και την επούλωση.
Το εν λόγω βιβλίο αποτελεί μια αληθινή ιστορία για τα οικογενειακά πληγώματα, τη συναισθηματική αποσύνδεση, την απελευθέρωση συναισθημάτων, τη συγχώρεση, τη λύτρωση, την επανασύνδεση και το προχώρημα στη ζωή έχοντας διαμορφώσει μια πιο συνεκτική αφήγηση της οικογενειακής μας ιστορίας.
«Ματωμένος Γάμος» – Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα
Η Νύφη, μια νεαρή γυναίκα στα τέλη της εφηβείας, ζει ανάμεσα σε οικογενειακές προσδοκίες και κοινωνικούς κανόνες, που καθορίζουν κάθε της βήμα. Παλεύει ανάμεσα στο πάθος και το καθήκον, νιώθοντας το βάρος των σιωπών και των φόβων που έχουν μεταφερθεί από γενιά σε γενιά. Το έργο φωτίζει πώς οι δεσμοί και οι αξίες της οικογένειας καταγωγής μας, επηρεάζουν τις σχέσεις με τον εαυτό, τους άλλους, καθώς και την ψυχική μας ισορροπία. Η δύναμη έρχεται, όταν αναγνωρίζουμε αυτά τα δεσμά και βρίσκουμε τον δικό μας δρόμο μέσα στις σχέσεις και στη ζωή, επιτρέποντας στον εαυτό μας να ζήσει αυθεντικά και με συναισθηματική ειλικρίνεια.
ΤΑΙΝΙΕΣ
Γιατί μερικές εικόνες μας μαθαίνουν
να βλέπουμε πέρα απ’ αυτό που φαίνεται.
Συναισθηματική Αξία
https://www.youtube.com/watch?v=dPCzPELcAUg
Πρόκειται για μία δραματική ταινία του Joachim Trier που κυκλοφόρησε πρόσφατα. Κεντρικοί ήρωες της ταινίας είναι η Νόρα, μία ανερχόμενη ηθοποιός και ο πατέρας της Γκουσταβ, δημοφιλής σκηνοθέτης. Πληγές του παρελθόντος, τραύματα στην σχέση τους που έχουν παραμείνει ανεπεξέργαστα, ανείπωτος θυμός και ενοχές, έρχονται στην επιφάνεια ξανά καθώς μετά τον θάνατο της μητέρας της και πρώην συζύγου του, ο ίδιος επανεμφανίζεται στην ζωή εκείνης και της αδερφής της μετά από χρόνια απουσίας. Ο τρόπος με τον οποίο οι σκιές του παρελθόντος εμφανίζονται στην σχέση τους τόσο καιρό μετά αλλά και ο αγώνας της Νόρας να αναμετρηθεί με τον ανείπωτο πόνο μέσω της καλλιτεχνικής δημιουργίας, αγγίζει βαθιά τον θεατή και τον φέρνει αντιμέτωπο με την πηγή του τραύματος υπενθυμίζοντας του όπως αναφέρει και ο Δρ. Gabor Mate ότι ένα παιδί δεν τραυματίζεται επειδή πληγώνεται, τραυματίζεται επειδή μένει μόνο του με τον πόνο.
*παίζεται τώρα στους κινηματογράφους!
Amour
Η ταινία «Amour» του Μίκαελ Χάνεκε, είναι μια βαθιά ψυχολογική εξερεύνηση της αγάπης, της απώλειας και της αξιοπρέπειας απέναντι στη φθορά και στον χρόνο. Μέσα από τη σχέση ενός ηλικιωμένου ζευγαριού, η ταινία αποτυπώνει τη σιωπηλή αγωνία της συνύπαρξης με την ασθένεια και τον φόβο του αποχωρισμού. Η ψυχολογική ένταση κορυφώνεται στην πάλη ανάμεσα στην τρυφερότητα και την απόγνωση. Η ταινία υπενθυμίζει πως η ψυχική αντοχή δοκιμάζεται όχι μόνο στην απουσία, αλλά και στην αργή, επώδυνη παρουσία της φθοράς.
Κυνόδοντας
Η ταινία του Γιώργου Λάνθιμου πραγματεύεται την απομόνωση μιας οικογένειας και την παθογένεια της εξουσίας, όπου τα ενήλικα παιδιά ζουν αιχμάλωτα σε ένα απομονωμένο σπίτι χωρίς επαφή με τον έξω κόσμο, διαπλάθοντας μια δική τους, στρεβλή πραγματικότητα και συμπεριφορά. Με άγγιξε η σιωπηλή κραυγή της ταινίας· ο τρόπος που δείχνει πώς ο φόβος, η απομόνωση και ο έλεγχος μπορούν να φυλακίσουν την ψυχή χωρίς να το καταλάβεις. Με συγκίνησε η στιγμή που το ένα παιδί της οικογένειας αρχίζει να αμφισβητεί, να ψάχνει την αλήθεια μέσα στο ψέμα — γιατί εκεί γεννιέται η ελευθερία.
Good Will Hunting
Πρόκειται για μια ταινία που αποτυπώνει με μοναδική ευαισθησία και αλήθεια τη δύναμη της θεραπευτικής σχέσης. Μέσα από την ιστορία της, αναδεικνύει θέματα όπως το τραύμα, την ενοχή, την αυτογνωσία, και, τελικά, τη βαθιά ανθρώπινη δυσκολία να αγαπήσει και να αγαπηθεί κανείς. Η ταινία αναδεικνύει πως, όταν κάποιος τολμήσει να αγγίξει τις πιο σκοτεινές πλευρές του εαυτού του, την ίδια στιγμή αναβλύζει μια πηγαία ομορφιά. Αυτό το άγγιγμα γεννιέται μέσα από τη δύναμη της σχέσης που θεραπεύει. Μέσα από το αυθεντικό σχετίζεσθαι που δεν συγκαλύπτει, αλλά αναδεικνύει την ολότητα του προσώπου.Τελικά, η ψυχική υγεία δεν είναι προορισμός, αλλά μια αέναη διαδικασία επεξεργασίας και προσωπικής αναζήτησης.
Sean: (κατά την διάρκεια της θεραπείας)
«…Δεν είσαι τέλειος, και για να σου γλιτώσω την αγωνία: το κορίτσι που γνώρισες δεν είναι τέλειο ούτε αυτό. Αλλά το ερώτημα είναι αν είστε τέλειοι ο ένας για τον άλλον.»
A Beautiful Mind
Η ιστορία του Τζον Νας φωτίζει με ευαισθησία την εμπειρία της ψυχικής νόσου και μας υπενθυμίζει ότι πίσω από κάθε διάγνωση υπάρχει ένας άνθρωπος. Ο Νας παραμένει ένας πρόσωπο με πάθος, ταλέντο, συναισθήματα και ανάγκη για σύνδεση- στοιχεία που δεν χάνονται μέσα από την νόσο- αλλά συνυπάρχουν μαζί της. Η ταινία δείχνει με συγκρατημένο αλλά ουσιαστικό τρόπο πως, όταν υπάρχει κατανόηση, στήριξη και επιμονή, ο άνθρωπος μπορεί να βρει ξανά ισορροπία και νόημα, ακόμη κι αν η ψυχική δυσκολία παραμένει μέρος της ζωής του. Η ψυχική ασθένεια δεν είναι ένα χαρακτηριστικό που «ορίζει» το άτομο, αλλά μια εμπειρία που χρειάζεται χώρο, αποδοχή και φροντίδα. Όταν μπορούμε να τη δούμε χωρίς προκατάληψη, τότε δημιουργούμε ένα περιβάλλον πιο ανθρώπινο για εμάς αλλά και για τους άλλους.
«Το μόνο πράγμα που είναι μεγαλύτερο από τη δύναμη του νου, είναι το θάρρος της καρδιάς.»
Birdy
Ο πρωταγωνιστής παρουσιάζει στοιχεία μετατραυματικής διαταραχής, ενώ εμφανίζει ιδεοψυχαναγκαστική σκέψη και συμπεριφορά. Η ταινία, ωστόσο, δεν τον παρουσιάζει μέσα από ένα πρίσμα παθολογίας, αλλά με έναν τρυφερό και ανθρώπινο τρόπο. Με άγγιξε η απλότητα και η παιδικότητα του ήρωα — η χαρά του για τη ζωή, η αγάπη του για την ελευθερία, η ανάγκη του να ξεφύγει από την πραγματικότητα και τους περιορισμούς της ανθρώπινης συνθήκης μέσα από την ενασχόληση σου με τα πουλιά και το όνειρο να πετάξει .
Η φιλία του με τον καλύτερό του φίλο είναι ένα από τα πιο συγκινητικά στοιχεία της ταινίας. Η απόλυτη αποδοχή, η συντροφικότητα και η αφοσίωση ανάμεσά τους δημιουργούν έναν δυνατό δεσμό και ένα δίχτυ ασφαλείας μέσα στην παραφροσύνη του πολέμου και των ψυχικών τραυμάτων που αφήνει .Το φινάλε είναι απρόσμενο και παιχνιδιάρικο, μοιάζει σαν μια πράξη ελευθερίας. Σαν ο ήρωας να ξεπερνά, με τον δικό του τρόπο, τον πόνο και τον περιορισμό, παραμένοντας πιστός στην αλήθεια του.
Inside out
Η Ράιλι, ένα κορίτσι 11 ετών, μετακομίζει με την οικογένειά της σε μια νέα πόλη, αντιμετωπίζοντας τις αλλαγές που φέρνει η ζωή της. Στην καρδιά της, τα συναισθήματά της: χαρά, λύπη, θυμός, φόβος και αηδία ζωντανεύουν και μαθαίνουν να συνεργάζονται. Δεν υπάρχει σωστό και λάθος συναίσθημα και είναι σημαντικό να δίνουμε χώρο και χρόνο σε όλα τα συναισθήματα, που μας καταβάλλουν. Η ταινία μας θυμίζει, ότι η ψυχική ισορροπία δεν σημαίνει απουσία δύσκολων στιγμών, αλλά ικανότητα να τις αναγνωρίζουμε, να τις εκφράζουμε και να συνδεόμαστε με τους άλλους. Μέσα από σχέσεις, που προσφέρουν κατανόηση και ασφάλεια, τα συναισθήματα αποκτούν νόημα και δύναμη και η ψυχή βρίσκει τον δρόμο της. Λόγω της ευρηματικής της προσέγγισης, η ταινία μπορεί να αποτελέσει αφορμή για τους γονείς ώστε να συζητήσουν με τα παιδιά τους για την αναγνώριση, την ονομασία και τη σημασία και την πολυτιμότητα όλων των συναισθημάτων!
ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ
Γιατί μερικές φορές, δεν ακούμε το τραγούδι,
ακούμε τον εαυτό μας μέσα του
«Help!» -The Beatles
https://www.youtube.com/watch?v=2Q_ZzBGPdqE
Το τραγούδι «Help!» εκφράζει την ανάγκη για στήριξη και την παραδοχή της αδυναμίας. Ο John Lennon το έγραψε σε μια περίοδο προσωπικής πίεσης και αμφιβολίας για τον εαυτό του, καθώς ένιωθε παγιδευμένος από τη φήμη και τις ευθύνες του.
Οι στίχοι:
«I need somebody, not just anybody,
You know I need someone…
Help me if you can, I’m feeling down,
And I do appreciate your being ’round…»
δείχνουν τη στιγμή, που κάποιος αναγνωρίζει τις αδυναμίες, το άγχος, το φόβο του και παραδέχεται, ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει μόνος του.
Ζητά βοήθεια (Help!) ως μια στιγμή αναγνώρισης της ανάγκης για στήριξη και επικοινωνία. Η ψυχική υγεία συνδέεται άρρηκτα με τη συναισθηματική ισορροπία και την κοινωνική στήριξη. Η ειλικρίνεια και η ανοιχτή επικοινωνία γίνονται εργαλεία ανθεκτικότητας και αυτοφροντίδας.
Η μουσική μπορεί πράγματι να κάνει τον εγκέφαλο πιο «χαρούμενο»!
Ο Dr Jacob Jolij (γνωστικός νευροεπιστήμονας) δημιούργησε έναν τύπο που αξιολογεί πόσο καλό στη διάθεσή μας κάνει ένα τραγούδι, λαμβάνοντας υπόψη τον ρυθμό, τους θετικούς στίχους και το αν είναι σε μείζονα ή ελάσσονα τόνο. Από τη μελέτη του προέκυψε μια λίστα με τα δέκα πιο «χαρούμενα» τραγούδια.
https://medimusic.co/music-and-wellbeing/10-songs-scientifically-proven-to-make-you-happy/
Χρήσιμο να γνωρίζεις: H Πολιτιστική Συνταγογράφηση είναι ένα πιλοτικό, ερευνητικό πρόγραμμα του Υπουργείου Πολιτισμού υλοποιούμενο από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακρίβειας «Κώστας Στεφανής» με στόχο την εισαγωγή ποικίλων δράσεων τέχνης με θεραπευτική επίδραση στην Ψυχική Υγεία. https://www.artprescription.gr/