Το άγχος είναι μία φυσιολογική συναισθηματική αντίδραση που όλοι βιώνουμε κατά καιρούς. Ωστόσο, όταν το άγχος σχετίζεται με την υγεία μας, μπορεί να γίνει βάναυσο και να επηρεάσει την καθημερινότητά μας. Το άγχος υγείας είναι η επίμονη ανησυχία για τη σωματική ευεξία, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική ανησυχία ακόμα και για ασήμαντα συμπτώματα ή φυσιολογικές αλλαγές στο σώμα.
Το ερώτημα που συχνά προκύπτει είναι πότε το άγχος αυτό περνάει τα όρια του φυσιολογικού και απαιτεί την παρέμβαση ενός ειδικού, όπως ψυχολόγου ή ψυχιάτρου. Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε μαζί τί ακριβώς είναι το άγχος υγείας, πότε γίνεται ανησυχητικό και πότε κατά επέκταση πρέπει να συμβουλευτούμε επαγγελματική βοήθεια.
Τι είναι το άγχος υγείας;
Το άγχος υγείας χαρακτηρίζεται από μια υπερβολική εστίαση στην πιθανότητα ύπαρξης σοβαρής ασθένειας. Άτομα που βιώνουν αυτή τη μορφή άγχους τείνουν να ερμηνεύουν κοινά σωματικά συμπτώματα ως ένδειξη σοβαρών, συχνά απειλητικών για τη ζωή, καταστάσεων. Για παράδειγμα, ένας πονοκέφαλος μπορεί να παρερμηνευτεί ως σύμπτωμα όγκου στον εγκέφαλο ή η καρδιακή ταχυπαλμία μπορεί να θεωρηθεί ως προειδοποίηση καρδιακής προσβολής.
Αυτή η συνεχής ανησυχία για την υγεία μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική αναζήτηση ιατρικών εξετάσεων, συχνές επισκέψεις σε γιατρούς και την αναζήτηση συνεχούς καθησύχασης, χωρίς όμως να μειώνεται η ένταση του άγχους.
Το άγχος υγείας δεν είναι πάντα παθολογικό. Όλοι οι άνθρωποι, από καιρό σε καιρό, μπορεί να ανησυχούν για την υγεία τους, ειδικά όταν εμφανίζονται ασυνήθιστα συμπτώματα ή όταν υπάρχουν οικογενειακά ιστορικά σοβαρών ασθενειών. Ωστόσο, το άγχος υγείας γίνεται προβληματικό όταν:
- Είναι συνεχές και έντονο: Εάν το άγχος για την υγεία σας παραμένει έντονο για μεγάλο χρονικό διάστημα και επηρεάζει την καθημερινότητά σας, τότε αυτό είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι. Οι σκέψεις για πιθανές ασθένειες καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος του μυαλού σας και η καθημερινή ζωή αρχίζει να περιστρέφεται γύρω από την αναζήτηση ή αποφυγή πιθανών απειλών για την υγεία.
- Συνοδεύεται από αποφυγή ή υπερβολική αναζήτηση καθησύχασης: Ένα κοινό σύμπτωμα του άγχους υγείας είναι η συνεχής αναζήτηση καθησύχασης από γιατρούς, φίλους ή οικογένεια. Η διαρκής ανάγκη για επιβεβαίωση ότι όλα είναι καλά μπορεί να οδηγήσει σε συχνές επισκέψεις σε ιατρούς ή εξετάσεις, ακόμα και αν οι εξετάσεις αυτές δεν αποκαλύπτουν κάποιο πρόβλημα. Αντίθετα, ορισμένα άτομα αποφεύγουν εντελώς τους γιατρούς, φοβούμενοι ότι μπορεί να τους αποκαλυφθεί μια σοβαρή ασθένεια.
- Παρεμποδίζει την κοινωνική και επαγγελματική σας ζωή: Το άγχος υγείας μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις σχέσεις σας και την επαγγελματική σας απόδοση. Για παράδειγμα, μπορεί να αποφύγετε κοινωνικές εκδηλώσεις επειδή φοβάστε ότι μπορεί να αρρωστήσετε ή να λείπετε συχνά από τη δουλειά λόγω της ανησυχίας σας για πιθανά συμπτώματα.
- Δημιουργεί σωματικά συμπτώματα: Το άγχος υγείας μπορεί να προκαλέσει πραγματικά σωματικά συμπτώματα, όπως ζαλάδες, ταχυπαλμία, ή ακόμα και πονοκεφάλους. Αυτά τα συμπτώματα συχνά επιδεινώνουν τον φόβο ότι υπάρχει ένα σοβαρό ιατρικό πρόβλημα, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο ανησυχίας ενώ μπορεί να προκύψουν και κρίσεις πανικού όταν έρθουν αντιμέτωποι με ένα νέο μη φυσιολογικό για εκείνους σύμπτωμα.
Η αναζήτηση βοήθειας από έναν ψυχολόγο είναι σημαντική όταν το άγχος υγείας αρχίζει να επηρεάζει αρνητικά τη ζωή σας και δεν μπορείτε να το ελέγξετε μόνοι σας.
Εάν δεν μπορείτε να σταματήσετε να ανησυχείτε για την υγεία σας παρά τις επαναλαμβανόμενες καθησυχαστικές διαγνώσεις από γιατρούς, τότε ίσως είναι καιρός να αναζητήσετε ψυχολογική υποστήριξη.
Επιπλέον, εάν παρατηρείτε ότι οι ανησυχίες σας για την υγεία σας επηρεάζουν τις σχέσεις σας με την οικογένεια, τους φίλους ή τους συναδέλφους σας ακόμα και τη σχέση με τον εαυτό σας, αυτό είναι ένα σημάδι ότι το άγχος σας έχει αρχίσει να επηρεάζει την ποιότητα ζωής σας.
Τα σωματικά συμπτώματα που σχετίζονται με το άγχος, όπως η αίσθηση πνιγμού, η αυξημένη καρδιακή συχνότητα ή οι μυϊκοί πόνοι, μπορεί να επιδεινώσουν τις ανησυχίες σας και να δημιουργήσουν έναν φαύλο κύκλο. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η παρέμβαση ενός ψυχολόγου μπορεί να βοηθήσει στην αναγνώριση και διαχείριση του άγχους.
Η ψυχοθεραπεία, ιδιαίτερα η γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία (CBT), είναι μία από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους αντιμετώπισης του άγχους υγείας. Η CBT βοηθά τους θεραπευόμενους να εντοπίσουν και να αμφισβητήσουν τις ανησυχίες και τους φόβους τους, καθώς και να αναπτύξουν στρατηγικές για τη διαχείριση των συμπτωμάτων.
Mέσω της θεραπείας θα αναπτυχθούν τεχνικές όπως ανάπτυξη τεχνικών χαλάρωσης, μείωσης του άγχους, όπως η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση και η τεχνική της βαθιάς αναπνοής. Τέλος, μπορεί αν κρίνεται χρήσιμο και πιο αποτελεσματικό μπορεί να σας συστηθεί φαρμακευτική αγωγή σε συνδυασμό με τη ψυχοθεραπεία.
Επιμέλεια άρθρου:
Φρόσω Φωτεινάκη
Συμβουλευτική Ψυχολόγος & Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια
Συγγραφή άρθρου:
Άννα Βαΐτση
Ψυχολόγος (MSc) & Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεύτρια