Ένα από τα πιο συχνά συναισθήματα που οι άνθρωποι αναφέρουν ότι βιώνουν είναι αυτό της ανησυχίας. Η ύπαρξη της βιώνεται ως πολύ δυσφορική, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να αναζητούν διάφορους τρόπους για να τη διώξουν από τη ζωή τους.
Η ανησυχία όμως είναι ένα απολύτως φυσιολογικό και βοηθητικό πολλές φορές συναίσθημα. Είναι αυτή που μας κινητοποιεί να αναλάβουμε ενεργό δράση και να επιλύσουμε προβλήματα και δυσκολίες. Υποστηρίζεται δηλαδή ότι σε στρεσσογόνες καταστάσεις η ανησυχία λειτουργεί ως ένας μηχανισμός ασφάλειας και προστασίας για τους ανθρώπους, προετοιμάζοντας τους να δράσουν αποτελεσματικά.
Είναι πάντα βοηθητική και λειτουργική η ύπαρξη της ανησυχίας; Και εάν ναι, γιατί οι άνθρωποι επιδιώκουν να μην τη νιώθουν;
Για να απαντήσουμε σε αυτό χρειάζεται να διαχωρίσουμε τη φυσιολογική ανησυχία από την παθολογική. Η φυσιολογική ανησυχία, όπως περιγράφηκε παραπάνω, δεν έχει καμιά σχέση με την παθολογική, η οποία είναι διάχυτη, ανεξέλεγκτη, με πολύ μεγάλη ένταση και συχνότητα στην καθημερινότητα του ανθρώπου. Επίσης στην παθολογική ανησυχία υπάρχει μια αβάσιμη και υπερβολική αναμονή για μελλοντικά καταστροφικά – αρνητικά αποτελέσματα. Ο άνθρωπος διακατέχεται από αρνητικές σκέψεις ανύπαρκτων κινδύνων που αναμένει ότι μπορεί να συμβούν, υπεραναλύει πάνω σε αυτές, προσπαθεί να τις ελέγξει και δυσφορεί όλο και περισσότερο. Εκεί προστίθεται μια νέα ανησυχία η οποία αφορά την ίδια την ανησυχία. Το άτομο δηλαδή αρχίζει και ανησυχεί για το γεγονός ότι ανησυχεί. Έτσι δημιουργείται και διαιωνίζεται ένας ατέρμονος φαύλος κύκλος μέσα στον οποίο το άτομο νιώθει εγκλωβισμένο.
Από τα παραπάνω λοιπόν συνειδητοποιούμε ότι η ανησυχία είναι ένα απαραίτητο συναίσθημα με λειτουργικό ρόλο στη ζωή μας που το χρειαζόμαστε για να είμαστε ασφαλείς, και το γεγονός ότι οι άνθρωποι συγχέουμε την παθολογική ανησυχία με την ανησυχία είναι αυτό που μας μπερδεύει και την μεταφράζουμε ως κάτι απειλητικό.
Στη διαχείριση της ανησυχίας βοηθάνε αρκετά οι τεχνικές χαλάρωσης, όπως είναι για παράδειγμα οι αναπνοές. Προσπαθήστε να αναπνεύσετε με αργό ρυθμό εισπνέοντας από τη μύτη και εκπνέοντας από το στόμα. Εισπνεύστε και νιώστε την κοιλιά σας να φουσκώνει σαν μπαλόνι, εκπνεύστε και αδειάστε όλο τον αέρα. Δοκιμάστε για κάποιο διάστημα καθημερινά να παίρνετε για λίγα λεπτά αναπνοές σε στιγμές που νιώθετε ήρεμοι. Αφού εξοικειωθείτε με την τεχνική δοκιμάστε να την εφαρμόσετε και σε στιγμές που θα νιώθετε ανησυχία. Ακόμη, πολύ βοηθητικό είναι να υπενθυμίζετε στον εαυτό σας να εστιάζει στο εδώ και τώρα και να επιλύει πραγματικές τωρινές δυσκολίες και όχι μελλοντικές υποθετικές δυσκολίες. Σαφώς και το μοίρασμα των ανησυχιών σας με άλλους σημαντικούς ανθρώπους θα σας βοηθήσει καθώς από τη μία με αυτόν τον τρόπο η εσωτερική υπερνάλυση μειώνεται και από την άλλη το μοίρασμα και η σύνδεση με άλλους ανθρώπους δημιουργούν και άλλα συναισθήματα, περιορίζοντας έτσι την έκταση της ανησυχίας. Χρειάζεται οπωσδήποτε να σημειώσουμε πως η αντιμετώπιση της παθολογικής ανησυχίας δεν είναι εύκολη υπόθεση, για αυτό είναι σημαντικό εάν εντοπίσετε τα παραπάνω συμπτώματα να αναζητήσετε βοήθεια από ειδικό ψυχικής υγείας.
Επιμέλεια κειμένου:
Φρόσω Φωτεινάκη
Συμβουλευτική Ψυχολόγος, M.Sc.
Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια
Συγγραφή:
Εύη Κυριακίδου
Ψυχολόγος, M.Sc.
Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία