Ο χωρισμός είναι στην πραγματικότητα μια απώλεια. Επομένως, το άτομο που έχει χωρίσει έχει να διανύσει ένα μονοπάτι. Το μονοπάτι των σταδίων του πένθους. Η Kübler-Ross μίλησε για αυτά τα στάδια τα οποία είναι η άρνηση, ο θυμός, η στενοχώρια, η διαπραγμάτευση και τέλος η αποδοχή. Τα στάδια αυτά δεν έχουν πάντα μια γραμμική πορεία, αλλά μπορεί κάποιος να περνάει από το ένα στο άλλο. Μπορεί λοιπόν το άτομο να νιώσει θυμό απέναντι στον σύντροφο του, να στενοχωριέται και να νιώθει μοναξιά, να μην συνειδητοποιεί ότι ο χωρισμός συνέβη πραγματικά, να αναρωτιέται τι έγινε, αν θα μπορούσε να κάνει κάτι διαφορετικά, μέχρι τελικά να φτάσει σε ένα σημείο που θα το αποδεχτεί.
Πολλοί μπορεί να επιθυμούν να αποχωριστούν κάποιον χωρίς να πονέσουν, αλλά αυτό είναι αδύνατον. Μπορεί κάποιος να προσπαθήσει να καταπνίξει αυτά τα αρνητικά συναισθήματα είτε δουλεύοντας πολύ, είτε κάνοντας χρήση ουσιών είτε με άλλους τρόπους για να αποσπάσει την προσοχή του, αλλά τα αρνητικά συναισθήματα θα είναι εκεί και θα περιμένουν. Αν το άτομο δεν επεξεργαστεί τον χωρισμό, τα αρνητικά συναισθήματα δεν θα εξαφανιστούν, αλλά θα επιστρέψουν.
Τι μπορεί να περιέχει λοιπόν αυτή η επεξεργασία; Όταν κάποιος χωρίζει, μπορεί να σκεφτεί τι σήμαινε ο άνθρωπος που έχασε για εκείνον. Ένας άνθρωπος μπορεί να αναπαριστά πολλούς ανθρώπους μέσα από τους ρόλους που λάμβανε στην καθημερινότητα. Μπορεί ένας σύντροφος να ήταν η συναισθηματική υποστήριξη, η πρακτική βοήθεια σε διαδικαστικά θέματα, ο πατέρας των παιδιών κτλ. Επίσης, ένας χωρισμός μπορεί να εμπεριέχει και την απώλεια της ελπίδας και τον ονείρων που μπορεί να είχε το άτομο με τον σύντροφο του.
Επομένως, στην αρχή θα είναι πράγματι δύσκολο και θα υπάρχουν αρνητικά συναισθήματα. Πολλοί αναφέρουν ότι νιώθουν πόνο όταν χωρίζουν. Μάλιστα, έχει φανεί σε μελέτη ότι ο χωρισμός μπορεί να ενεργοποιήσει τη δραστηριότητα περιοχών του εγκεφάλου που σχετίζονται με τον φυσικό πόνο. Ως προς τα αρνητικά συναισθήματα, μπορεί κάποιος να προβλέψει σε ποιες στιγμές θα του λείπει ο άλλος. Η θλίψη θα έρχεται σε κύματα καθώς το αρνητικό συναίσθημα δεν θα διαρκέσει για πάντα, όπως και όλα τα συναισθήματα. Αυτό πολλές φορές μπορεί να είναι ανακουφιστικό. Περιμένοντας “τα πάνω – κάτω”, τόσο λιγότερο θα πιστέψει το άτομο ότι θα γίνεται χειρότερα.
Έπειτα, ο καθένας μπορεί να χρειαστεί να παλέψει με τις δικές του σκιές. Τις πεποιθήσεις που έχει για τον εαυτό του και τους γύρω του. Μπορεί να σκέφτεται ότι είναι αδύναμος και να προσπαθήσει να αναζητήσει άμεσα κάποιον άλλον να στηριχτεί πιστεύοντας ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει μόνος του. Άλλος μπορεί να σκέφτεται ότι είναι προβληματικός, ανεπαρκής και να κλειστεί στον εαυτό του για καιρό φοβούμενος την απόρριψη.
Θα μπορούσαμε να δούμε τον χωρισμό σαν μια ανοιχτή πληγή που χρειάζεται φροντίδα. Με τον καιρό η πληγή αυτή θα κλείσει. Δεν θα εξαφανιστεί εντελώς, αλλά θα μείνει ένα σημάδι που θα είναι πιο εύκολο για το άτομο να το ακουμπήσει. Μπορεί μάλιστα να είναι βοηθητικό κάποιος να σκεφτεί πως θα είναι μετά από κάποιο διάστημα μετά τον χωρισμό, ώστε να συνειδητοποιήσει ότι το αρνητικό συναίσθημά του δεν θα κρατήσει για πάντα.
Χρειάζεται να φροντίσει λοιπόν κάποιος τον εαυτό του, να μιλήσει στους γύρω του ζητώντας αυτό που έχει ανάγκη και να ξεκινήσει ένα ταξίδι ανακαλύπτοντας τον εαυτό του και διαπιστώνοντας πως μπορεί να τα καταφέρει και μόνος του. Ο εαυτός χρειάζεται φροντίδα γιατί είναι αυτός που θα μας συνοδεύει πραγματικά για πάντα.
Επιμέλεια κειμένου:
Γεωργία Βασσάλου,
Ψυχολόγος, ΜSc
Γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία
Bιβλιογραφία:
- Kross, E., Berman, M. G., Mischel, W., Smith, E. E., & Wager, T. D. (2011). Social rejection shares somatosensory representations with physical pain. Proceedings of the National Academy of Sciences, 108(15), 6270-6275.
- Kübler-Ross, E., & Kessler, D. (2005). On grief and grieving: Finding the meaning of grief through the five stages of loss. Simon and Schuster.
- Morris, S. (2018). Overcoming Grief 2nd Edition: A Self-Help Guide Using Cognitive Behavioural Techniques. Hachette UK.